U dziecka oddychającego przez usta język spoczywa nisko, policzki wywierają większy nacisk na łuki zębowe, a wargi pozostają rozchylone. Taki układ sprzyja zwężeniu szczęki, wysokiemu podniebieniu i przesunięciu żuchwy w dół oraz do tyłu. Z czasem oddychanie nosem staje się trudniejsze, ponieważ błony śluzowe wysychają, a zatkania i infekcje stale nawracają. Tworzy się błędne koło: im częściej dziecko oddycha przez usta, tym silniej utrwala nieprawidłowy tor oddechu i pozycję języka.
Spis treści
Jakie są konsekwencje oddychania przez usta?
Oddychanie przez usta wpływa nie tylko na ustawienie zębów. Często obserwuje się także tyłożuchwie, wydłużenie dolnej części twarzy, zgryz otwarty lub krzyżowy oraz zwiększony nagryz poziomy. Zaburzenia dotyczą również mowy, żucia i połykania. Nocą pojawiają się chrapanie i niespokojny sen, a u części dzieci także zgrzytanie zębami i poranne zmęczenie.
Oddychanie przez usta to skutek przeszkody w nosie albo gardle: przerostu migdałków, skrzywionej przegrody, alergii lub przewlekłego nieżytu. Zdarza się, że problem podtrzymuje utrwalona pozycja języka i oddychanie torem ustnym w trakcie aktywności.
Dlaczego leczenie ortodontyczne jest konieczne?
Zwężona szczęka i niewłaściwy tor oddechu ograniczają miejsce dla zębów stałych. Kiedy brakuje przestrzeni, powstają stłoczenia i rotacje, a zgryz staje się niestabilny. Ortodonta, we współpracy z laryngologiem i logopedą, ocenia drożność nosa, funkcję języka i napięcie tkanek miękkich.
U młodszych dzieci, zwykle między 6 a 10 rokiem życia, stosuje się aparaty rozszerzające szczękę, które poszerzają podniebienie, poprawiają ułożenie łuków i ułatwiają oddychanie nosem. Uzupełnieniem są ćwiczenia miofunkcjonalne, nauka domykania warg oraz korekta postawy spoczynkowej języka.
W starszym wieku potrzebne jest leczenie stałym aparatem, a przy znacznych zaburzeniach również wsparcie laryngologiczne. W niektórych przypadkach wskazana jest diagnostyka snu oraz terapia alergii, żeby przywrócić wydolne oddychanie przez nos.
Co mogą zrobić rodzice?
Zwracaj uwagę na rozchylone usta w spoczynku, suchość warg, częste przeziębienia, chrapanie, otwarty uśmiech bez domkniętych warg i żucie z otwartymi ustami. Jeśli objawy utrzymują się dłużej niż kilka tygodni, umów konsultację u ortodonty oraz laryngologa. Badanie nie musi oznaczać natychmiastowego leczenia; często wystarczy program ćwiczeń, nauka oddychania nosem i wskazówki dotyczące nawilżania powietrza, higieny nosa oraz ograniczenia smoczka i picia z butelki.
Jeśli specjalista zaleci poszerzenie szczęki, wcześniejsza interwencja jest korzystniejsza – kości szybciej reagują, a efekt jest stabilniejszy. Ważna jest też regularna kontrola snu dziecka i eliminacja nawyków, które utrwalają oddychanie przez usta.
Dzieci oddychające przez usta częściej wymagają leczenia ortodontycznego, ponieważ ich układ mięśniowo-kostny rozwija się w warunkach niekorzystnych dla prawidłowego zgryzu. Wczesna, skoordynowana pomoc przynosi trwały wynik i zmniejsza ryzyko długiego leczenia w dorosłości.
